Chơi và sưu tầm rượu Whisky Single Malt cũng như hầu hết các loại sưu tầm khác đòi hỏi một lượng thời gian, công sức và tiền bạc không nhỏ. Ngoài ra cũng cần có lòng đam mê thật sự và tính kiên định. Thông thường không ai bắt đầu nghĩ ngay đến việc sưu tầm mà ý tưởng sưu tầm dần định hình sau 1 khoảng thời gian chơi nhất định, đam mê lớn dần và trở thành sưu tầm từ lúc nào không rõ.
Đó là 1 tiến trình diễn ra tự nhiên và có sự phát triển dần dần theo thời gian, biến đổi cả về lượng và chất. Chắc không nhiều người sau 1 buổi nhậu với bạn bè quyết định là tôi sẽ sưu tầm rượu Single Malt và đổ cả đống tiền đi mua cả trăm chai cùng 1 lúc về bày ở nhà. Đó không phải là sưu tầm rượu đúng nghĩa. Khi sưu tầm, thông thường chúng ta đều tìm hiểu kỹ về những chai rượu mình sẽ mua, nó có ngon hay không? hiếm hay không? giá trị thực của nó như thế nào?…nhiều lúc các thông tin như vậy chưa có sẵn thì cần phải đoán trước bởi nhiều chai rượu sẽ có giá tăng gấp 3-5 lần, thậm chí 10 lần sau khi có 1 review cực nét của một “con-noi-sờ” có tiếng nào đó. Nếu có điều kiện tiếp cận và mua được 1 chai rượu ngon, hiếm với mức giá tốt thì người sưu tầm thường sử dụng công thức 3=1+1+1 (mua 3 chai/ 1 để giữ/1 để mở/1 để trao đổi).
Sưu tầm rượu Single Malt cũng có rất nhiều trường phái khác nhau. Một số người sưu tầm theo từng nhà chưng cất, có người sưu tầm theo từng nhà đóng chai, có người sưu tầm các chai rượu cổ đóng chai những năm 60s, 70s. Cũng có những người thì sưu tầm tất cả miễn sao là hiếm, ngon hoặc có triển vọng mang lại lợi nhuận.
Thậm chí ở Việt Nam có những người chỉ sưu tầm các chai rượu 18yo của tất cả các nhà chưng cất, cũ mới gì cũng được miễn sao là 18yo. Cũng thú vị vì suy cho cùng thì ai cũng được quyền chọn cách chơi riêng của mình, miễn sao là vui. Dù có nhiều trường phái sưu tầm khác nhau nhưng điểm chung của dân sưu tầm là họ thường chọn các chai rượu limited, sản xuất hạn chế, số lượng ít và được đánh giá cao bởi đông đảo giới thưởng thức rượu. Một chai rượu mà bán tràn lan ngoài siêu thị thì giá trị sưu tầm thường sẽ không cao. Người mới sưu tầm thường sẽ chú tâm đến yếu tố số lượng, gặp gì cũng mua miễn là mình chưa có. Sau 1 khoảng thời gian họ sẽ dần thay đổi và chuyển sang hướng đi vào chất lượng, sẽ phải tái cấu trúc lại bộ sưu tầm của mình để có tài chính sưu tầm tiếp các chai rượu mới. Tài chính luôn luôn là 1 vấn đề quan trọng trong cách chơi của tất cả mọi người, không chỉ là sưu tầm Single Malt.
Trên thế giới có rất nhiều nhà sưu tầm rượu Single Malt cũng đồng thời là những con-noi-sơ tên tuổi trong làng rượu, có thể kể đến:
– Marcel van Gils sưu tầm Laphroaig
– Serge Valentin sưu tầm Brora/Clynelish
– Jon Beach sưu tầm Port Ellen
– Oliver Humbrecht sưu tầm Highland Park
– Geert Bero sưu tầm Ardbeg
– Luc Timmermans sưu tầm Glenfarclas
– Han Dillesse sưu tầm Longmorn
– Philp Storry sưu tầm SMWS
– Mark Toshan Man sưu tầm Auchentoshan
– Emmanual Dron của Auld Alliance, Phil Thompson của Dornoch Castle hay Arron Chan của Club Qing thì sưu tầm tất cả vì họ đều nhà những chủ các quán whisky bar nổi tiếng trên thế giỡi không kém gì PK Maltroom hay Moodie của PK và NH
Đa phần họ đều bắt đầu sưu tầm Single Malt từ 10-20 năm trước, thời mà Single Malt còn ngây thơ và trong sáng, dễ mua, dễ uống. Thời mà giá cũng những chai Laphroaig, Ardbeg, PE, Brora, Springbank huyền thoại bây giờ chỉ tính bằng tiền chục hay tiền trăm là cùng. Thời mà họ có thể mở 1 chai Bowmore 1966/1984 Samaroli không phải chớp mắt. Ngày nay, những chai Legend như vậy thường có giá từ vài ngàn tới vài chục ngàn bảng. để quyết định mở 1 chai rượu cũng không còn đơn giản như xưa. Khi bàn đến xu thế tăng giá rượu Single Malt trong khoảng 10 năm trở lại đây và đặc biệt là 5 năm gần đây nhất, nhiều nhà sưu tầm đều cảm nhận được sự phát triển nóng bất thường và điều đó cũng ảnh hưởng trầm trọng đến thói quen sưu tầm rượu của họ. Với họ thì “Thời thơ ngây đã qua rồi còn đâu”. Thậm chí một số người quyết định bán đi phần lớn bộ sưu tầm rượu của mình vì họ cho rằng về mặt giá trị có thể nó đã đạt đến mức giới hạn, giá rượu tăng gây khó khăn cho họ trong việc sưu tầm thêm những chai rượu mới và bên cạnh đó thì chất lượng rượu ngày hay được hiện đại hóa mất đi cái chất rượu rượu Single Malt cũ. Rượu Single Malt ngày nay có sản lượng nhiều hơn rất nhiều, các nhà chưng cất thi nhau mở rộng sản xuất, các nhà chưng cất mới mọc lên như nấm, thậm chỉ 1 số nhà chưng cất đã đóng cửa nay lại được hồi sinh. Có thể thấy nhu cầu về rượu Single Malt, kể cả tiêu thụ hay sưu tầm đều tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Sản lượng tăng, chất lượng giảm, đó là nhận xét của nhiều dân chơi và uống whisky trên toàn cầu. Cũng nhiều nhà chưng cất chú trọng và việc làm nhãn mác, bao bì thay vì chất lượng của thứ chất lỏng bên trong. Một số nhà chưng cất thì lại marketing Single Malt cuả mình bởi các câu chuyện, lịch sử, phim ảnh. Kh được hỏi về việc các nhà chưng cất Single Malt nên phát triển như thế nào trong thời gian tới, Luc Timmermans nhận xét:
– Nên chú trọng vào chất lượng thay cho số lượng.
– Không nên quá quan tâm đến tính ổn định của rượu vì như vậy làm mất đi tính phong phú, đa dạng của Single Malt
– Ngược lại cũng không nên lạm dụng các thử nghiệm theo dạng wood finish, wood management vì thực sự không ai đánh giá hết được sự tương tác của rượu và thùng ủ. Cứ để whisky tự nhiên như bản chất của nó.
Có thể nói sưu tầm Single Malt ở nước ngoài đã khó thì sưu tầm nó tại Việt Nam lại càng tốn công sức, thời gian, đòi hỏi tính kiên nhẫn cực cao. Từ việc tìm hiểu thông tin về 1 chai rượu mới ra, săn lùng 1 chai rượu điểm cao với giá cả hợp lý, làm thế nào để đặt mua, làm thế nào để trả tiền, làm thế nào để ship rượu về đến tận Việt Nam. Đôi khi bạn phải thực hiện từng đó công đoạn tất tần tật chỉ trong vòng 5 phút đồng hồ vì nếu không chai rượu đó sẽ bị bán mất và không biết khi nào mới kiếm lại được. Và khi đã hoàn thành các công việc trên, mua được 1 chai rượu ưng ý thì cảm giác hồi hộp, sung sướng khó gì tả nổi. Tuy nhiên đó chưa phải là tất cả, chúng ta sẽ lại phải tiếp tục ngồi chờ đợi bằng 1 cách nào đó chai rượu đó được chuyển về Việt Nam một cách an toàn, có thể là sau 6 tháng, 1 năm hoặc lâu hơn. Trong thời gian chờ đợi đó thì ta chả làm được gì khác ngoài việc thầm cầu nguyện cho em nó về đền nhà an toàn, không sứt đầu mẻ trán gì là tốt lắm rồi
Đúng là chơi thôi mà cũng mệt thật.
Nguồn: Trung Vu – SEV
(Thegioiwhisky.com tổng hợp và biên soạn lại)
